[Folda] Fyrirlestur á vegum land- og ferðamálafræðistofu í dag

[Helgi Arnar Alfreðsson]

Fyrirlestur á vegum land- og ferðamálafræðistofu:
Þróun rofbakka og áfok úr fjörum við Blöndulón

Olga Kolbrún Vilmundardóttir flytur fyrirlestur á vegum land- og  
ferðamálafræðistofu við Háskóla Íslands

Dags.: Þriðjudaginn 30. september 2008
Kl.: 12.30-13.10
Staður: Askja, stofa 132

Olga stundar meistaranám í landfræði við líf- og umhverfisvísindadeild  
Háskóla Íslands. Rannsóknaverkefni hennar snýr að landmótun við  
miðlunarlón en rannsóknasvæðið er Blöndulón. Auk þess er viðnám  
gróðurs gegn sandfoki kannað í áfoksgeira. Olga er komin vel á veg með  
verkefni sitt og mun í erindinu gera grein fyrir stöðu þess og fyrstu  
niðurstöðum.

Ágrip
Markmið rannsóknarinnar sem kynnt verður er að mæla og lýsa þróun  
bakkarofs við Blöndulón og kanna dreifingu vindborins efnis upp frá  
strönd lónsins.
Blöndulón var myndað árið 1991 og stækkað 1997 og hafa mælingar á rofi  
farið fram á 16 sniðum umhverfis lónið, á einum stað frá 1997-2007 en  
á hinum frá 2004-2007. Gerð er grein fyrir umhverfisþáttum við  
mælisniðin: jarðgrunni, jarðvegsþykkt og gjóskulögum, halla og stefnu  
lands, aðdragi, ölduálagi og hæð bakka. Áfok úr fjörum var vaktað á  
völdum stöðum og kortlagt að vorlagi 1998-2008 en heildarútbreiðsla  
foksands upp frá lóninu var kortlögð 2007.
Landslagsgreining á söfnunarsvæðum foksands var gerð með  
landhæðarlíkani í ArcGIS hugbúnaði.

Niðurstöður sýna að rof úr bökkum vegna ölduálags var örast fyrstu ár  
eftir stækkun við norðan- og vestanvert lónið, en þar er jafnframt  
hæsta reiknaða ölduálagið. Ströndin einkennist af löngu aðdragi af  
suðri og austri, landhalli er umtalsverður (yfir 5%) og stefna veit  
gegn ríkjandi vindáttum.
Jarðgrunnur er jökulruðningur en stórgrýti í honum veitir vörn gegn  
ölduálagi og hefur dregið verulega úr rofi þar. Við sunnanverða  
ströndina er enn ört rof þrátt fyrir lágt ölduálag. Ástæðu þess er  
einkum að rekja til þess að þar er jarðgrunnur jökuláset sem er ýmist  
sendið eða úr fínkorna möl og veitir litla vörn gegn öldu. Helstu  
ferlar sem nú móta rofbakka lónsins eru öldurof og setflutningur vegna  
ölduhreyfinga, vatnsrof vegna úrkomu og grunnvatnsflæðis úr bökkum sem  
og kulferli.

Áfok hefur endurtekið átt sér stað úr víkum sem eru opnar gegn suðri  
og hafa áfoksgeirar myndast í grónu landi. Setsöfnun er mest í hlíðum  
sem snúa á móti suðri og suðvestri og hún er mest í 4-5% halla, en ef  
halli er meiri dregur úr setsöfnun. Áfoksefnið er aðallega gjóska  
upprunnin í jarðvegi sem losnar úr bökkum. Áfokið endurspeglar  
setsöfnunarstaði í lóninu, árstíðabundnar lónshæðarsveiflur og  
vindafar svæðisins.
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: http://listar.hi.is/pipermail/folda/attachments/20080930/29b226ba/attachment.html