[Gandur] Menningararfur á Íslandi

[Ólafur Rastrick]

  Ný bók: Menningararfur á Íslandi: Gagnrýni og greining.

Í tilefni af útgáfu bókarinnar /Menningararfur á Íslandi: Gagnrýni og 
greining/ kynna höfundar efni hennar með stuttum fyrirlestrum á 
útgáfudaginn 1. október og skála síðan og spjalla við gesti á 
Þjóðminjasafninu.

Viðburðurinn er öllum opinn og aðgangur ókeypis. Boðið verður upp á 
léttar veitingar og bókin boðin á sérstöku afsláttarverði.

Í bókinni spyrja fjórtán höfundar gagnrýninna spurninga um menningararf, 
hvernig hann er notaður, af hverju og til hvers: Torfbæir og timburhús, 
handrit og hárlokkar, bátar og búningar, súrmatur og skyr, söguskilti og 
sögufrægir kvenskörungar. Hvernig stendur á því að sumu gömlu er hampað 
sem ómetanlegum menningararfi á meðan annað er léttvægt fundið og leyft 
að drabbast niður?  Höfundarnir lýsa menningararfi sem sameiningar- og 
sundrungarafli, hugtaki sem fólk tekur til handargagns, hreyfiafli er 
drífur áfram athafnir þess, sjónarhorni á daglegt líf og umhverfi, 
hugsjón, auðlind og þrætuepli.

*Ritstjórar eru Ólafur Rastrick og Valdimar Tr. Hafstein,* en aðrir 
höfundar eru þjóðfræðingar, mannfræðingar, safnafræðingar, sagnfræðingar 
og bókmenntafræðingar:* Áki Guðni Karlsson, Bryndís Björgvinsdóttir, 
Guðmundur Hálfdanarson, Helgi Þorláksson, Jón Þór Pétursson, Karl 
Aspelund, Katla Kjartansdóttir, Kristinn Schram, Marta Guðrún 
Jóhannesdóttir, Sigríður Helga Þorsteinsdóttir, Sigurjón Baldur 
Hafsteinsson og Tinna Grétarsdóttir.*


MENNINGARARFUR Á ÍSLANDI: GAGNRÝNI OG GREINING
  -- UMSAGNIR UM BÓKINA --

„Á Íslandi lærum við að menningararfurinn tengi okkur við fortíðina, 
vísi okkur til framtíðar og geri okkur að Íslendingum. Bókin 
Menningararfur á Íslandi er mjög mikilvægt framlag til fræðimennsku og 
til almennrar umræðu á Íslandi. Þótt hvergi sé dregið í efa að 
menningararfur sé verðmætur er í bókinni sýnt fram á að hann er líka 
stjórntæki sem notað er til að skilja á milli okkar og hinna. 
Menningararfur ætti því að vera mikið umhugsunarefni nú á tímum þegar 
sterk öfl vilja draga skýr mörk þar á milli og ákvarða hversu langt 
samúð okkar eigi að ná. Menningararfur á Íslandi á því brýnt erindi við 
okkur öll.“
Arnar Árnason, dósent í mannfræði við University of Aberdeen

„Þessari mikilvægu bók er ætlað að kynna gagnrýnin menningararfsfræði á 
Íslandi og með hvaða hætti menningararfur og stjórnmál skarast á ýmsa 
lund. Viðfangsefni bókarinnar er fjölbreytt en þó sýnir hún einkum 
hvernig menningararfur hefur mótast og verið notaður á Íslandi til þess 
m.a. að hafa áhrif á hugmyndir um þjóðerni og þjóðernishyggju, kvenleika 
og karlmennsku, félagslegan virðingarstiga og samskipti Íslands við 
útlönd. Bókin á eftir að kynda undir gagnrýninni umræðu í 
háskólasamfélaginu, safnageiranum og stjórnsýslunni um eðli og inntak 
menningararfs á Íslandi.“
Laurajane Smith, prófessor í fornleifafræði við Australian National 
University
og ritstjóri International Journal for Heritage Studies

„Bókin er áskorun til safnafólks og minjavörslunnar, en ekki síður til 
samfélagsins alls. Hér leika ferskir vindar um menningararfinn, allt frá 
búningum til handrita og frá
byggingararfi til matarhátta, um hið áþreifanlega og óáþreifanlega. Það 
að hafa skilning á menningararfinum er forsenda þess að við náum að bera 
virðingu fyrir fjölbreytileikanum. Höfundarnir taka efnið engum 
vettlingatökum og með nýjum rannsóknum þeirra á íslenskum menningararfi 
bjóða þeir upp á spennandi samræðu um varðveislu hans, túlkun og mikilvægi.“
Margrét Hallgrímsdóttir, Þjóðminjavörður

„Skyldulesning fyrir alla þá sem vinna að miðlun menningararfs. Vilji 
söfnin tala fullum hálsi inn í samtímann verða þau að byggja starf sitt 
á gagnrýni og greiningu. Í þessari bók birtist ný og ögrandi nálgun á 
viðfangsefnið.“
Ágústa Kristófersdóttir, framkvæmdastjóri Safnaráðs

„Hvernig sköpum við fortíðina – snyrtum hana til, klæðum hana í búninga, 
málum af henni myndir, mótum hana og gerum meðfærilega og sýnilega, 
jafnvel söluvænlega – sem menningararf? Þetta er meðal þeirra gagnrýnu 
og stundum óþægilegu spurninga sem bornar eru fram í þessu nýja og 
heildstæða riti sem tekur á tilurð og framsetningu menningararfs í 
nútímanum. Bókin er spennandi og þarft innlegg í alla umræðu sem snýr að 
arfleifð og menningu í (al)þjóðlegu samhengi.“
Katrín Anna Lund, dósent í ferðamálafræði við Háskóla Íslands

„Menningararfur á Íslandi er brýnt fræðilegt innlegg í þjóðfélagsumræðu 
þar sem menn láta sig þjóðararfinn miklu varða en gagnrýni og 
uppbyggilegu tómlæti er verulega ábótavant. Ég hef ekki skemmt mér jafn 
vel yfir lestri síðan ég sökkti mér ofan í rit Oswalds Spengler um 
hnignun Vesturlanda á sínum tíma, þótt bækurnar séu að nokkru leyti ólíkar.“
Benedikt Hjartarson, prófessor í almennri bókmenntafræði við Háskóla Íslands