<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0 Transitional//EN">
<HTML><HEAD>
<META http-equiv=Content-Type content="text/html; charset=iso-8859-1">
<META content="MSHTML 6.00.5730.11" name=GENERATOR></HEAD>
<BODY>
<DIV>
<DIV align=center><BR><FONT face=Helvetica size=4><B>Meistaraprófsfyrirlestur
viđ jarđ- og landfrćđiskor</B></FONT> <BR><FONT face=Helvetica
size=4><B>raunvísindadeildar Háskóla Íslands</B></FONT></DIV><BR>
<DIV align=center><FONT face=Arial size=2></FONT><BR><FONT face=Helvetica
size=2><B>Föstudaginn 3. nóvember 2006 kl. 14:00</B></FONT> <BR><BR><FONT
face=Helvetica size=2><B>í sal N-132 í Öskju-náttúrufrćđaúsi, Sturlugötu
7</B></FONT> <BR><BR><FONT face=Helvetica size=2><B>mun</B></FONT></DIV>
<DIV align=center><STRONG><FONT face=Helvetica size=2></FONT></STRONG><BR><FONT
face=Helvetica size=2> <B>Guđrún Eva Jóhannsdóttir</B></FONT>
<BR><BR><FONT face=Helvetica size=2><B>halda fyrirlestur um
meistaraprófsverkefni sitt</B></FONT> <BR><FONT face=Helvetica
size=2><B> </B></FONT></DIV>
<DIV align=center><BR><FONT face=Helvetica size=2><B>"Mid Holocene to late
glacial tephrochronology in West Iceland</B></FONT> <BR><FONT face=Helvetica
size=2><B> as revealed in three lacustrine
environments"</B></FONT></DIV><BR><BR><FONT face=Helvetica
size=2>Abstract</FONT> <BR><FONT face=Helvetica size=2>Tephrochronology plays a
prominent role in Holocene paleoclimate studies and tephra layers have been
widely used for age determinations and correlations throughout the North
Atlantic area. The tephra stratigraphy of three lacustrine-sediment cores has
been established. The lakes under study lie on a transect from south to
northwest Iceland, collectively providing a near-continuous high-resolution
tephrochronological record extending as far back as ~12 ka BP. Here the focus is
on the period from ~4 to 12 ka BP. The geographical positions of the lakes
relative to the active volcanic zones in Iceland allow us to discriminate
between marker layers of regional and local importance. A combined section based
on the tephrastratigraphy at all three sites comprises a total of 88 layers for
the period in question; 82 layers are basaltic and 6 have major intermediate to
silicic components. Most of the layers (83%) are produced by subglacial
phreatomagmatic eruptions at ice-capped volcanoes in the Eastern Volcanic Zone
(EVZ). </FONT><BR><FONT face=Helvetica size=2>Altogether 9 large regional marker
layers in the period of concern have been identified. Three of these are from
the Katla volcanic system; the ~7.4 Ka SILK A8 and ~7.5 ka SILK A9 layers and
the ~12.2 Ka Vedde tephra. Three are from Hekla; the ~6.1 ka basaltic T-tephra
and the ~4.3 ka H4 and ~7 ka H5 rhyolite layers and three layers correlate in
major element composition with the Saksunarvatn tephra layer formed between ca.
10,2-10.4 ka. At this stage it is not clear which of the three basaltic
layers correlate with the Saksunarvatn tephra layer first identified in the
Faeroe Islands. Twelve layers of local importance are correlated between at
least two of the sites using major element composition and stratigraphy. Five
are typical Katla basalt layers, the 6.4 ka AlA-1, ~6.63 ka AlA-2, ~6.75 ka
AlA-3, ~7.1 ka AlA-4 and ~8.95 ka AlA-5, which are distinguished on subtle but
significant differences in major element composition. Two, the ~9.1 ka AlB-1 and
~6.1 ka AlC-1, are mildly alkaline basalt layers that most likely originated at
the Hekla volcanic system. Three basalt tephra layers, the ~9.4 ka ThE-1, ~8.7
ka ThB-2 and ~8.56 ka ThB-1, have chemical affinity to the Veiđivötn volcanic
system, whereas the ~8.85 ka ThA-1 tephra is from the Grímsvötn volcanic system.
Finally, the ~8.61 ThH-1 tephra is a basalt layer that originated within the
Reykjanes Volcanic Zone.</FONT> <BR><BR><FONT face=Helvetica size=2>Ágrip</FONT>
<BR><FONT face=Helvetica size=2>Gjóskulög eru mikilvćgir jafntímafletir í
setmyndunum á Norđur-Atlantshafssvćđinu og nýtast međal annars viđ tímasetningu
fornra umhverfisbreytinga, frá lokum síđasta jökulskeiđs fram á nútíma. Hér eru
kynntar niđurstöđur úr rannsóknum á gjóskulögum sem finnast í setkjörnum frá
ţremur stöđuvötnum, en vötnin liggja á ţversniđi frá Suđurlandi til Vesturlands.
Kjarnarnir geyma nánast samfellda sögu loftslagsbreytinga síđustu 12 ţúsund ára
og útbúiđ hefur veriđ háupplausnar gjóskulagatímatal fyrir tímabiliđ 4-12 ţúsund
ár. Stöđuvötnin liggja mislangt frá virkum gosbeltum og ţađ auđveldar
ađgreiningu á lítt útbreiddum stađbundnum gjóskulögum frá stćrri svćđisbundum
lögum. Alls hafa 88 lög veriđ greind í kjörnunum, ţar af eru 82 ađ mestum hluta
basísk, 3 ísúr og 3 rhýólítísk. Flest lögin (83%) urđu til viđ gos undir
jökli í eldstöđvum Eystra Gosbeltisins. </FONT><BR><FONT face=Helvetica
size=2>Alls hafa fundist 9 gjóskulög sem ţekkt eru fyrir mikla útbreiđslu í
íslensku seti og sum víđar frá Norđur Evrópu. Ţrjú ţessara laga eru ćttuđ frá
Kötlu eldstöđvarkerfinu; SILK A8 (~7,4 ţús. ára) og SILK A9 (~7,4 ţús. ára) og
Veddegjóskan (~12,2 ţús. ára). Önnur ţrjú gjóskulög eru frá Heklukerfinu; H4
(~4,3 ţús. ára), T-gjóskulagiđ (~6,1 ţús. ára) og H5 (~7,0 ţús. ára). Einnig
finnst röđ af ţremur, um ţađ bil 10.300 ára gömlum, gjóskulögum sem myndast hafa
á um 100 ára tímabili. Efnasamsetning ţessara laga er sú sama og
Saksunarvatnsgjóskunnar (~10,35 ţús. ára) en hvert ţessara laga samsvarar
Saksunarvatnslaginu sem finnst í Fćreyjum er ekki vitađ á ţessu stigi. Ennfremur
finnast 12 gjóskulög, öll basísk, sem koma fyrir í fleiri en einu stöđuvatni og
hćgt er ađ tengja milli vatnanna međ ađstođ efnasamsetningar og stađsetningu
laganna í setsúlunni. Fimm ţessara laga eru frá Kötlukerfinu; AlA-1 (~6,4 ţús.
ára), AlA-2 (~6,63 ţús. ára), AlA-3 (~6,75 ţús. ára), AlA-4 (~7,1 ţús. ára) og
AlA-5 (~8,95 ţús. ára) og ţau má greina í sundur međ hárfínum en marktćkum mun í
ađalefnasamsetningu. Tvö laganna eru ađ öllum líkindum frá Heklukerfinu; AlC-1
(~6,1 ţús. ára) og AlB-1 (~9,1 ţús. ára). Ţrjú lög eru frá Veiđivatnakerfinu;
ThB-1 (~8,56 ţús. ára), ThB-2 (~8,7 ţús. ára) og ThE-1 ( ~9,4 ţús. ára) og eitt
er frá Grímsvatnakerfinu; ThA-1 (~8,85 ţús. ára). Ennfremur er eitt lag
sennilega ćttađ úr Reykjanes Gosbeltinu; ThH-1 (~8,61 ţús. ára)</FONT>
<BR><BR><BR><FONT face=Helvetica size=2><B>Leiđbeinendur eru dr. Ţorvaldur
Ţórđarson, University of Edinburgh og dr. Áslaug Geirsdóttir, prófessor viđ
jarđ- og landfrćđiskor Háskóla Íslands</B></FONT> <BR><BR><FONT face=Helvetica
size=2><B>Prófdómari er dr. Anthony Newton, University of Edinburgh</B></FONT>
<BR><BR><FONT face=Helvetica size=2><B>Fyrirlesturinn er opinn öllum međan
húsrúm leyfir.</B></FONT> <BR><FONT face=sans-serif
size=2><BR></FONT></DIV></BODY></HTML>